Tuesday, November 4, 2025
Sunday, November 2, 2025
कविता संसार मासिक अङ्क २६ (सम्पादकीय)
हालका वर्षहरूमा नेपालमा साहित्यिक गतिविधि उल्लेख्य रूपमा बढेको छ । दिनहुँजसो कतै न कतै पुस्तक विमोचन, काव्य गोष्ठी वा विविध साहित्यिक कार्यक्रम भइरहेका देखिन्छ । यसलाई साहित्यिक चेतना जागृत हुँदै गएको सकारात्मक संकेतका रूपमा लिन सकिन्छ । तर, यस्ता कार्यक्रममा केही अस्वस्थकर प्रवृत्ति पनि बढ्दै गएको छ । तोकिएको समयमा कार्यक्रम सुरु गर्न नसक्ने, उपस्थित अतिथिहरूले अनावश्यक रूपमा लामो भाषण गर्ने, विषयसँग सम्बन्ध नभएका प्रसङ्गमा अल्झिने जस्ता बानीले कार्यक्रमलाई लम्ब्याउने मात्र होइन, श्रोतालाई पनि थकित बनाउने गरेको छ । साहित्यिक रसास्वादन र सिर्जनशील वातावरणलाई जीवित राख्न आयोजकहरू यसतर्फ सचेत रहनु अति आवश्यक छ ।
साहित्यिक यात्रा कहिल्यै समाप्त हुँदैन । बदलिँदो समय र नयाँ पुस्ताको सिर्जनशीलताको बीचमा हामीले पनि आफ्नो सानो योगदान दिन सकियोस् भन्ने चाहना रहेको छ । यही चाहनासहित आगामी दिनमा अझ सशक्त र अर्थपूर्ण उपस्थितिका लागि प्रयासरत रहने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्दै—
हाम्रो यात्रा जारी छ, यस यात्रामा साथ, प्रोत्साहन र माया व्यक्त गर्नु हुने सम्पूर्ण साहित्यकार, पाठक तथा शुभेच्छुकप्रति हामी हार्दिक धन्यवाद प्रकट गर्दर्छौ । तपाईंहरूको योगदान र हौसलाले नै हामी यहाँसम्म पुगेका छौँ । अबका यात्रामा पनि निरन्तरता कायम रहनेछ भन्ने विश्वास व्यक्त गर्दछौँ ।
– धन्यवाद !
अङ्क २६ पढ्न र डाउनलोड गर्नका लागि फोटोमा क्लिक गर्नुहोस्
जीवित राख्नका लागि तपाईंको
आर्थिक सहयोग महत्वपूर्ण हुन्छ ।
Monday, October 27, 2025
पुस्तक समीक्षा (अङ्क २८ मा प्रकाशित)
लघुकथाकार विवेक शर्मा गौतमको जेई नामक लघुकथासङ्ग्रह २०८० मा दोस्रो कृतिको रुपमा प्रकाशित भएको छ । यस कृतिभित्र उनले लेखेका झ्यालको पर्दा, अधुरो यात्रा, जोगी तरकारी, शंका, सुपर मायालु, ब्रत लगायत विभिन्न शीर्षकका एकाउन्नवटा लघुकथाहरू राखिएका छन् । यस सङ्ग्रहभित्रको झ्यालको पर्दा शीर्षकको पहिलो लघुकथामा महलका झ्यालहरूमा पर्दा नराख्दा पर्दाफास हुन्छ भन्ने उसलाई डर छ । ऊ सार्वजनिक जिम्मेवार पदमा छ । अतः उसले सबै झ्यालमा पर्दा राख्यो भनिएको छ ।
प्रस्तुत सङ्ग्रहका कथाहरू हाम्रो दैनन्दनीय घटनाहरूको बुनोट हो । कथाहरू सरल र बोधगम्य छन् । धर्म, संस्कृति, शिक्षा र सामाजिक भावनासँग जोडिएका विसङ्गतिहरूलाई सरल र सहज ढङ्गले प्रस्तुत गरिएको छ । जोगी तरकारी शीर्षकको लघुकथामा बाबाले चपबोर्डमा पाँच थरी तरकारी काटे । त्यस बाहेक मसला, लसुन, प्याज, आलु, गोलभेडा तयार गरे । कराहीमा तेल राखेर चुलोमा बसालेका छन् ।
सुपर मायालु शीर्षकको लघुकथामा तिम्रो र मेरो मायालाई माथ गर्ने सुपर मायालु अर्कै छ । तिम्रो पनि अरु नै छ, श्रीमान्ले भनेपछि यो कुरा सुन्नेबित्तिकै श्रीमतीले झटारो हान्दछिन् । लघुकथाका स्रष्टा विवेकले जीवनका विभिन्न सन्दर्भ र घटनालाई एक क्षणको अनुभूतिमा समाहित गरेर लघुकथाको आकारमा ढालेका छन् । त्यसरी व्यक्त क्षणको अनुभूति र सन्दर्भबाट जीवनको एउटा एउटा विषयले पूर्णताको बोध गराउँछ । घटनाको व्याख्या नगरी उनी विषयलाई संकेतात्मक रुपमा सम्प्रेषण गर्छन् ।
यसभित्र लेखिएका लघुकथा खारिएका, माझिएका र टलक्क टल्किएका छन् । थोरै लेखेर पनि गुणस्तरमा ध्यान दिन सके कृतिको महत्व बढ्नेछ । यस तथ्यलाई लघुकथाकार विवेकले मनन गरेका छन् । विषय छनोट कथाकारको महत्वपूर्ण परीक्षणको क्षेत्र हो । कथाकारले आजको पाठकको भोकतिर्खा मेट्न सक्ने विषय छनोट गर्न सक्यो कि सकेन त्यो महत्वपूर्ण पाटो होे । यस सङ्ग्रहभित्रका कथाको शीर्षकहरूबाट नै कतिपय कथा व्यक्तिको चरित्र वा स्वभावसँग सम्बन्धित छन भन्ने स्पष्ट देखिन्छ । कतिपय शीर्षकले घटना, कतिले समस्या, कतिपयले जीवनानुभव र कतिपयले अवस्थाको सङ्केत गरेका छन् । यस कृतिभित्रका कथामा पनि व्यक्तिगत स्वभाव, सामाजिक परिघटनाहरू र प्रवृत्तिहरूकै चित्रण भएकाले कथाकार विवेक शीर्षक चयन वा कथाको नामकरण गर्नमा खप्पिस छन् ।
होली शीर्षकको लघुकथामा रातो वस्त्र लगाएको ओठेले सेतो रङ्ग समातिरहेको थियो । सेतो पहिरनमा रहेको गोठेले रातो रङ घोलिरहेको थियो । दुबै होली पर्व मनाउने तरखरमा थिए । चोटेले रातो रङ देशको माटोमा मिसाउँछ ।
हिन्दी लघुकथा (अङ्क २६ मा प्रकाशित)
पार्किन्संस के कारण बाबूजी का अपनी इंद्रियों पर नियंत्रण नहीं रहा था । इलाज़के अभाव में उनका मर्ज़बढता ही जा रहा था ।
आज भी चाय का कप ठीक से पकड न पाने के कारण वह हाथों से छूटकर बिखर गया । टूटने की आवाज़सुन, रजनी किचन से दौडी – दौडी बाबूजी के बरामदे में आई और गुस्से से लाल – पीली हो, बाबूजी को डाँटने – फटकारने लगी । बोली – 'बाबूजी ! फरि कर दिया न नुकसान…? कल ही तो आपने पानी का गिलास तोडा था ।'
रजनी की आवाज़सुन, रवि भी दौडा – दौडा आया और रजनी के सुर में सुर मिलाते हुए बाबूजी पर बिफरता हुआ बोला – 'बाबूजी ! रोज–रोज़ घर का नुकसान करते हुए आपको शर्म नहीं आती ……? अच्छा होता……, भगवान आपको उठा लेता । आपकी सेवा कर–कर अब हम थक चुके हैं ।'
मिनी, जो बहुत देर से उनका तमाशा देख रही थी, धीरे से रवि से बोली – 'रवि ! तुझे याद है, जब हम छोटे थे, तब तेरे हाथ से महँगा गुलदान गिर जाने के कारण…. वह टूट गया था । मम्मी तुझे डाँटते हुए ज्यों ही मारने दौडी थी, बाबूजी ने तुझे मम्मी की मार से बचाते हुए अपनी बाँहों में छुपाकर मम्मी को समझाते हुए कहा था – 'सुधा ! बच्चा ही तो है । यदि उससे गुलदान गिरकर टूट गया है तो ऐसा कौन–सा पहाड टूट गया…..? जीवन में नफा–नुकसान तो चलता ही रहता है । कल से जब हम बूढे होंगे….. हो सकता है, तब हमसे भी कोई बडा नुकसान हो जाए । तब क्या, रवि हमें डाँटेगा – फटकारेगा……? सही कह रहा हूँ न रवि …..?’ और तूने बाबूजी की हाँ में हाँ मिलाते हुए प्यार से उन्हें चूम लिया था । और आज तू कुछ क्राँकरी के टूट जाने के कारण भगवान से उनकी मौत की कामना कर रहा है ।’ मिनी ने बाबूजी के आँसू अपने हाथों से पौंछते हुए उन्हें अपनी बाँहों में भर लिया ।
सच है……. माँ – बाप बुढापे से इतने असहाय नहीं होते, जितने अपनी औलादों के व्यवहार से हो जाते हैं ।
- जूना बाजार, मक्सी जिलाः शाजापुर (म.प्र.)भारत
जीवित राख्नका लागि तपाईंको
आर्थिक सहयोग महत्वपूर्ण हुन्छ ।
अनुवाद लघुकथा (अङ्क २८ मा प्रकाशित)
"अरे, यो कहाँबाट उठाएर ल्याउनुभयो ?’’
“के भयो र, मन परेन ?”
“अब हाम्रो उमेर पनि त धेरै छैन नि, सेवानिवृत्त भएपछि तपाईं विश्राम गर्न चाहनुहुन्छ, झन् उल्टै बोझ थप्ने काम गर्नुभयो ।”
“भाग्यमती, श्रीमती जी… चलचित्रका दृश्य र जीवनका यथार्थमा आकाश–पातालको फरक हुन्छ । आफ्नै नातिनातिनाले बुढ्यौली सम्हालिदिन्छन् भन्ने कथा अब सुन्ने मात्र हो ।”
“त्यसैले त तपाईं यो चार–पाँच वर्षको टुहुरो बालकलाई नजाने कहाँबाट घर भिœयाउनुभयो ?”
“हो, हामी अझै दस–पन्ध्र वर्षसम्म यसको पालन–पोषण गर्ने अवस्थामा छौँ । त्यसपछि केही वर्षसम्म यसैले हाम्रो हेरचाह गर्नेछ ।’’
“हामी हाम्रो सम्पत्ति पनि यसैलाई दिनेछौँ ।’’
- पटना, बिहार, भारत
जीवित राख्नका लागि तपाईंको
आर्थिक सहयोग महत्वपूर्ण हुन्छ ।